ผมอ่านข่าวเล็กๆจากต่างประเทศข่าวหนึ่งเมื่อ 2 วันก่อน ทำให้ทราบว่า วันที่ 15 มกราคม 2021 หรือ 2564 ที่ผ่านมา เป็นวันครบรอบ 20 ปีของ Wikipedia หรือเรียกในภาษาไทยแบบทับศัพท์ว่า “วิกิพีเดีย” แต่ก็มีคำขยายความไว้ด้วยว่า “สารานุกรมเสรี”

ท่านที่เป็นนักท่องเน็ตและต้องการจะค้นหาความรู้ในเรื่องใดเรื่องหนึ่งคงจะทราบดีแล้วว่า แหล่งรวบรวมความรู้ที่โดดเด่นมาก และมีประโยชน์อย่างมากในการใช้อ้างอิงเรื่องต่างๆ ก็คือ “วิกิพีเดีย” ที่ว่านี้

ทุกครั้งที่เราอยากรู้เรื่องใดเรื่องหนึ่งเรามักจะเข้าไปถาม “อากู๋” หรือ Google เป็นอันดับแรกในฐานะที่ Google เป็นแหล่งเก็บรวบรวมทุกอย่างที่เกิดขึ้นในโลกออนไลน์ไว้อย่างครบถ้วน

แต่ก็อย่างที่เราทราบ “อากู๋” แกจะยกคำตอบมาให้เราเลือกเป็นกระบะเลย ตรงบ้างไม่ตรงบ้าง ยาวเหยียดหลายๆ พรืด ทำให้เราต้องใช้เวลาพอสมควรกว่าจะค้นหาคำตอบเจอะเจอ

โชคดีที่ในบรรดาหัวข้ออันยาวเหยียดหลายๆ พรืดที่ว่ามักจะมีอยู่หัวข้อหนึ่งที่พะยี่ห้อ “วิกิพีเดีย” โผล่ออกมาด้วย…รีบเข้าไปดูเลยนะครับ เพราะคำตอบที่เราต้องการมักจะมีอยู่ครบใน “สารานุกรมเสรี” ที่ว่านี้

ยกตัวอย่างเช่น เราอยากรู้ประวัติของท่านนายกรัฐมนตรี พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา กดเข้ากูเกิลไปก็จะมีเรื่องราวเกี่ยวกับพลเอกประยุทธ์ ออกมาเป็นพันๆ หัวข้อเท่าที่จะมีการเอ่ยถึงท่านไว้ในโลกออนไลน์

อาจมีการพูดถึงประวัติของท่านบ้างแต่ก็จะกระจัดกระจายอ่านไม่ค่อยปะติดปะต่อ

วิธีดีที่สุดก็คือคลิกไปที่ วิกิพีเดีย ที่พูดถึง พล.อ.ประยุทธ์ ซึ่งจะโผล่ออกมาด้วย เพราะเขาจะรวบรวมเรียบเรียงเรื่องราวของท่านไว้อย่างละเอียดตั้งแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบันเลยทีเดียว

นอกจากประวัติบุคคลแล้ว “วิกิพีเดีย” ยังมีเรื่องราวที่เกี่ยวกับสิ่งของ ที่เกี่ยวกับเหตุการณ์ ที่เกี่ยวกับสถิติ และ ฯลฯ รวมเอาไว้อีกมากมายหลายเรื่อง

ผมเคยอ่านเจอว่า เขามี “เรื่องราว” หรือ “ความรู้” ในหัวข้อต่างๆ ที่รวบรวมไว้ให้เราค้นหา เฉพาะภาษาอังกฤษอย่างเดียวก็มากถึง 6 ล้าน 2 แสนกว่าเรื่องราวเข้าไปแล้ว…และหากรวมของทุกๆ ภาษาทั่วโลกเข้าไปด้วย จะมีมากถึง 55 ล้านเรื่องราวเลยทีเดียว

ทำให้ในแต่ละเดือนจะมีผู้คนแวะเข้าไปค้นหาข้อมูลอย่างสม่ำเสมอไม่ต่ำกว่า 1,700 ล้านครั้งทั่วโลก

คำว่า “สารานุกรมเสรี” ที่เขาใช้ในภาษาไทยกำกับไว้นั้น มีความหมายอย่างตรงตัวเลยว่าสารานุกรมออนไลน์ ยี่ห้อนี้จะเปิดให้ทุกๆ คนเข้ามาเขียน “เรื่องราว” แปะไว้ในพื้นที่ของเขาได้อย่างเสรี

จุดอ่อนที่สำคัญของ “วิกิพีเดีย” ก็คือ การที่เปิดเสรีเช่นนี้ ข้อมูลอาจจะผิดไปจากข้อเท็จจริงก็ได้ อันเกิดจากความไม่รู้จริง แม้เจตนาดี หรือบางครั้งก็เกิดจากเจตนาที่ไม่ดีและต้องการให้ผิดข้อเท็จจริงตั้งแต่ต้น

โดยเฉพาะในทางการเมืองหรือในประวัติศาสตร์ที่ยังมีความขัดแย้งหรือยังมีบุคคล 2 ฝ่ายถกเถียงกันอยู่ จึงต้องระวังและตรวจสอบให้ดีที่สุดก่อนใช้

แต่ในภาพรวมนั้น เมื่อได้มีการระมัดระวังอย่างรอบคอบแล้ว “วิกิพีเดีย” เป็นสารานุกรมที่มีประโยชน์อย่างมาก โดยเฉพาะคนเขียนหนังสืออย่างผมขอยกนิ้วให้ว่ามีประโยชน์มากจริงๆ

ต้องขอขอบคุณย้อนหลังไปถึง 2 ผู้ก่อตั้งอันได้แก่ คุณจิมมี่ เวลส์ และ คุณลาร์รี่ แซงเก้อร์ แห่งสหรัฐฯ เมื่อวันที่ 15 มกราคม ค.ศ.2001

ทุกวันนี้อยู่ในความดูแลของมูลนิธิ วิกิมีเดีย หรือ Wikimedia Foundation ซึ่งเป็นมูลนิธิไม่ประสงค์กำไร มีรายรับจากการบริจาคเท่านั้น แต่ก็ได้รับการสนับสนุนจากหลายๆ ฝ่ายอย่างอบอุ่น เพราะในแต่ละปี “รายรับ” ยังคงเกิน “รายจ่าย” มาตลอด

เนื่องในโอกาสที่ Wikipedia สารานุกรมเสรีมีอายุครบ 20 ปีไปเมื่อ 15 มกราคมที่แล้ว ผมขออวยพรย้อนหลังขอให้เจริญรุ่งเรืองอยู่ยงคงกระพันไปอีกนับร้อยๆ ปีข้างหน้าด้วยเทอญ

ป.ล. ที่ผมต้องขอขอบคุณเป็นกรณีพิเศษเพิ่มเติมก็ตรงที่ วิกิพีเดีย ภาษาไทยได้กรุณาบันทึกประวัติของคนชื่อ สมชาย กรุสวนสมบัติ ฝาแฝดของ “ซูม” เอาไว้ด้วยนั่นแหละ…แม้จะมีแค่หน้าเดียวแต่ก็ครบถ้วนกระบวนความทุกประการ…แท้งกิ้วหลายๆ นะครับ!

“ซูม”