ระหว่างไปเยี่ยมชมการก่อสร้างสถานีรถไฟใต้ดินสนามไชย และลงเดินในอุโมงค์ลอดแม่น้ำเจ้าพระยา ที่อยู่ในสถานีเดียวกันนี้ ผมได้รับเอกสารแจกมาปึกหนึ่ง
นอกจากข้อมูลเกี่ยวกับสถานีสนามไชยแล้วก็จะเป็นข้อมูลเกี่ยวกับอุโมงค์ลอดใต้น้ำเจ้าพระยาดังที่ผมเขียนบอกเล่าเก้าสิบมาแล้ว 2 วันเต็มๆ
ผมยังได้รับเอกสารที่เป็นแผนที่แสดงถึงโครงข่ายรถไฟฟ้าที่กำลังจะสร้างในอนาคต รวมทั้งสิ้นถึง 10 สาย เป็นของแถมมาให้ด้วย
ตอนที่มีข่าวจะสร้างอีก 10 สาย ผมอ่านข่าวแล้วก็แค่เกิดความรู้สึกห่วงใย เพราะเห็นว่าแต่ละสายลงทุนสูงก็กลัวว่าสร้างแล้วจะมีคนมาใช้บริการหรือไม่? จะคุ้มทุนหรือไม่?
ห่วงไปก็ปลอบใจตัวเองไปว่า ภาครัฐเขาคงจะคิดดีแล้วน่า รอบคอบแล้วน่าว่าจะมีคนมาใช้บริการและไม่ขาดทุน เขาถึงกล้าลงทุน
แต่พอมาเห็นแผนที่แสดงเส้นทางรถไฟฟ้าเต็มรูปแบบใน กทม. และปริมณฑล ที่เขาแจกให้เป็นส่วนหนึ่งของเอกสารเยี่ยมชมสถานีใต้ดินสนามไชย งวดนี้ผมก็เกิดความคิดที่ค่อนข้างฟุ้งซ่านขึ้นมาอีกรอบ เมื่อพยายามนึกภาพตามไปด้วยว่าในอนาคตข้างหน้า กทม.ของเราจะเปลี่ยนโฉมไปอย่างไรบ้าง
ดูจากแผนที่รถจะวิ่งลงใต้ดินส่วนหนึ่งเท่านั้น แต่ส่วนใหญ่แล้วก็จะเลื้อยไปบนอากาศ เพราะฉะนั้นภาพแรกที่จะเกิดขึ้นก็คือ ภาพของตัว “หนอนยักษ์” ที่วิ่งไปวิ่งมา ตามซอกตึกต่างๆของกรุงเทพมหานคร
เมื่อก่อนยั้วเยี้ยอยู่ในเฉพาะตัวเมือง ต่อมาก็เริ่มไปยั้วเยี้ยที่ฝั่งธนบุรี แล้วก็ไปถึงบางใหญ่ นนทบุรี ฯลฯ
พอโครงการเสร็จครบถ้วน ของใหม่ 10 สาย ของเก่าอีก 5 สาย คราวนี้ล่ะจะมีตัวหนอนรถไฟยักษ์วิ่งพล่านไปทั้งเมือง
ภาพสองที่จะเกิดขึ้นก็คือ กทม.จะมีตึกสูงๆเพิ่มขึ้นอีกเยอะ เพราะจะต้องมีคอนโดมิเนียมผุดขึ้นอีกมากมาย ตามแนวโน้มของการสร้างรถไฟฟ้าที่เกิดขึ้นมาแล้วจนพูดกันติดปากว่า “มีรถไฟฟ้าที่ไหน มีคอนโดฯที่นั่น”
ในขณะที่ตึกแถวต่างๆข้างๆเส้นทางรถไฟฟ้าจะค่อยๆร้างลงไป และในที่สุดก็จะถูกทุบทิ้งไปกลายเป็นคอนโดฯขึ้นมาแทน
พวกร้านค้าเล็กๆ อาจจะหลบจากตึกแถวไปอยู่ในชั้นล่างของคอนโดฯต่างๆบ้าง แต่ใครที่ไม่มีทุนสู้ต่อก็อาจจะหลบหายไปอยู่นอกเมือง หรือเลิกค้าขายกันไปเลย
ส่วนมอลล์หรือศูนย์การค้าใหญ่ๆ ที่มีอยู่แล้ว ก็อาจจะมีอยู่ต่อได้ด้วยการทำทางเชื่อมกับสถานีรถไฟฟ้าซะ หรือไม่ก็อาจจะเกิดศูนย์การค้าใหม่ๆ ที่สร้างขึ้นใกล้ๆ สถานีรถไฟฟ้าต่างๆ แบบ เอ็มควอเทียร์ หรือ เซ็นทรัลบางใหญ่ ที่เกิดขึ้นเมื่อ 3-4 ปีที่แล้ว
ทั้งหมดนี้ก็คงจะเกิดขึ้นภายใน 5 ถึง 10 ปีข้างหน้า เมื่อมีการสร้างรถไฟฟ้าครบทุกสายตามที่แถลงไว้
จะสวยหรือไม่สวยอย่างไร จะขัดตาหรือไม่ ขัดตาอย่างไร ก็ต้องยอมรับ เพราะเป็นเรื่องของความเจริญของบ้านเมืองตามแนวโน้มของโลกที่ไม่มีทางหลบเลี่ยง
เป็นไปตามทฤษฎีการพัฒนาที่บอกว่า เส้นทางคมนาคมจะเป็นตัวกำหนดสิ่งแวดล้อมและวัฒนธรรมการค้าและการอยู่อาศัยบนเส้นทางนั้นๆ
ในอดีต เราใช้แม่นํ้า ใช้ลำคลอง เป็นเส้นทางคมนาคม กรุงเทพฯของเราก็จะมีตลาดริมนํ้า บ้านเรือนริมนํ้า ทั้งริมฝั่งและเรือนแพรายรอบ แต่พอเรามีการสร้างถนนก็เริ่มมีวัฒนธรรมอีกแบบเต็มไปด้วยตึกแถวทั้งร้านค้าและบ้านเรือนที่อยู่อาศัย 2 ฟากถนน ยาวเหยียดไปตามถนนต่างๆ
ดังนั้น เมื่อมาถึงยุคของการใช้รถไฟฟ้า ทุกสิ่งทุกอย่างก็จะเปลี่ยนไปตามอิทธิพลของรถไฟฟ้า อย่างที่เราเห็นกันบ้างแล้วในยุคนี้
อะไรจะเกิดก็ต้องให้มันเกิดละครับ ขอเพียงให้ช่วยรักษาอดีตไว้ด้วยก็แล้วกัน โดยเฉพาะสิ่งปลูกสร้างที่จะทำให้เรานึกถึงอดีตและความเป็นไทย ต้องอนุรักษ์ไว้สุดขีด
น่าดีใจที่เกาะรัตนโกสินทร์อันสวยงามไม่กระทบแน่ เพราะรถไฟฟ้าถูกจัดให้ลงใต้ดินหมด นอกจากไม่สูญเสียอะไรแล้ว ยังได้ของใหม่มาเพิ่มเติม โดยเฉพาะสถานีสนามไชยที่งามเหลือเกิน ซึ่งต่อไปนานๆอีก 100 ปี 200 ปีข้างหน้าก็จะเป็นมรดกไทยอีกชิ้นหนึ่ง
สำหรับ 2 ฟากทางรถไฟฟ้าสายอื่นๆ เหลืออะไรได้ก็ให้เหลือไว้บ้าง พวกวัดเล็กวัดน้อยต่างๆ บ้านเรือนที่อยู่อาศัย ตัวตึกที่เป็นไทยๆ เก็บไว้ได้ก็เก็บไว้ อย่าให้กลายเป็นคอนโดฯ กับตึกที่อยู่อาศัย หรือศูนย์การค้าแบบใหม่ไปซะหมดก็แล้วกัน…
“ซูม”